The "Herb" or family arms you see on my page is from page 100 in part two of "Herbarz (rodzin szlacheckich) Królestwa Polskiego Najwyżej zatwierdzony" from 1853 with colorful arms and descriptions in both Russian and Polish. Unfortunately I was only able to scan a black and white copy of it onto my computer, and have colorized it myself, and I'm not real happy with how it looks.
The book six variations on the Grzymała herb. The Bartold families apprently used what is refered to in the book as GRZYMAŁA 2.
Here is a link to a digital copy of the book mentioned here. If you go to image number 53, you'll see the full listing in Russian and Polish. Here's a screenshot of the page in case you have trouble viewing it.
Tak jak w pierwotnym herbie Grzymała, brama o trech wieżach otwarta na zewnątrz, lecz z podniesioną kratą bez rycerza. Szczyt jak w poprzednim herbie.
Anyway, a quick description of the arms is (not a translation from above):
On a gold field, a red wall covering the bottom half of the shield, built from six rows of brick. Above the wall are three towers, and tha wall also has a gate opening outwards. Inside the gate a portcullis is lowered partway from above, and the gold background can be seen through it. Above the shield is a helmet, and above that, in a gold crown, are three red towers as on the shield, where the two on the side slant away from the center. The towers are surmounted by five ostrich or peacock feathers.
An attempt at a "blazon of arms", i.e. a heraldic description of the arms is:
BALZON OF ARMS: Or, a Castle triple-towered embattled masoned Gules, the port half-open. CREST: Upon a Helm with a Crest Coronet Or, Three Towers of the shield Gules, upon those five peacock feathers.
The herb is listed as a variation on the Grzymała herb, because they are so similar, however the actual origin of the Bartold herb is uncertain, and may have come to Poland independently, from Germany. Both are similar to the German "Odwaga” (the Polish name) i.e. “Courage”. There are 4 families who used this variation in Poland: Bartold, Frankenberg, Przybyszewski and Znatowicz. In contrast, there were over 200 families using the standard Grzymała.
In "Herby szlachty polskiej" from Leszczyc - Poznań-Warszawa-Lwow 1908 we find:
Grzymały Tabl. XXVII Herb przedstawia w polu żółtym czerwone mury obronne z bramą o owartych wrotach z uniesioną bramą nad murem trzy crerwone wieże.
Bartold - W herbie obmiana brama otwarta bez rycerza.
Also in “Tablice Odmian Herbowych Chrząńskiego” Ostrowski, Warszawa 1909, the following:
Page 1: Bartold (Grzymała odm.) Tabl XII
Page 12: Grzymała (odm. b. f. l. n.) Tabl XII Pieczętują się: Baranowski, Bartold (odm.)...
But on Table XII we find the “Bartold” variation as a seperate image with the names: Bartold, Frankenberg, Przybyszewski, Znatowitz.
This following is from Osrowski's Herbarz...
Grzymała I cz. Odwaga.
Grzymała III - W polu złotem, mur czerwony z trzema wieżami blankowanemi i bramą otwartą (z podwojami odchylonemi lub bez), w której spuszczona od góry jest krata. Nad hełmem w koronie na pięciu piórach strusich lub pawich trzy wieże z których boczne nieco górą od siebie. Odmiana nie wiadomo od jakiego czasu niektórym z Grzymalitów przysługująca. Nies.; Her. Kr. Pol.; Sieb. IV 14.
Nies. - Niesiecki Ks. Kacper, Herbarz Polski 1839-46.
Her. Kr. Pol. - Herbarz urzędowy rodzin szlacheckich Królestwa Polskiego. Warszawa 1853. 8. T-w2.
Sieb. - Siebmacher, Johann. “Wappenbuch” Norymberga 1854-1894, Zeszytów 370.
Otherwise from Zbior Nazwisk Szlachty Małachowskiego w Lublinie 1805 on page 18
Bartold herb Grzymała.
But on page 618 we find:
158 Grzymała Herb - Nazywają inaczej ten Herb Odwaga z Niemiec do Polski przybył w Roku 1129.
A quick listing of the various herbarz descriptions I have found.
In "Herby szlachty polskiej" from Leszczyc - Poznań-Warszawa-Lwow 1908 we find:
Bartold - ziemia ciechanowska 1470 r. Woiciech. Udowodnili pochodzenie szlacheckie w. Kr. Pol. 1825 r.
One of the shortest is contained in Polska Encyklopedia Szlachecka from 1936 (volume IV page 144)
BARTOLD h. GRZYMAŁA II, 1400; Bartoldy ciechanowski (Ns., Br., HKP.).
Ns. - Niesiecki Ks. Kacper, Herbarz Polski 1839-46.
Br. - Borkowski Jerzy Seweryn Hr. Dunin, Spis nazwisk szlachty polskiej Lwów 1887.
HKP. - Herbarz urzędowy rodzin szlacheckich Królwestwa Polskiego, Warszawa 1853.
This description follows in "Herbarz (rodzin szlacheckich) Królestwa Polskiego Najwyżej zatwierdzony" 1853
Bartoldowie, w dawnej Ziemi Ciechanowskej osiedli. Z tych Woichech, Skarbnik Trębowelski, w roku 1753 dobra Cierpigorz posiadał. Błażej, w roku 1764 nominacyę na urząd Podstolego Przasnyskiego otrzymał, tudzież nabył dobra Sątrzaska, które po śmierci jego, synowie Józef i Tomasz odziedziczyli.
A more extensive description is found in "Herbarz Polski" Kaspra Niesieckiego SJ w Lipsku 1839 on page 69 of volume 2.
Bartold herbu Grzymała w województwie Mazowieckiem. O tych ani Paprocki, ani Okolski nie pisał. Niektórzy początki tej familji od książąt Andeceńskich, albo Turyngji wywodzą, podobno pozorem imienia uwiedzieni; Wojciech Bartold koło r. 1470. w ziemi Ciechanowskiej spłodził syna Stanisława, ten z Doroty Pagiewskiej Marcina, ten Jana, od tego Marcin. Bliższych zaś czasów Maciej, Marcin, Jan i Jakób z Brzozowa, Jędrzej z Bartoldów Bartoldowie z ziemią Ciechanowską pisali się na elekcją Augusta II.
Błażej Bartold w r. 1788. był stolnikiem Prasnyskim. -- Przypisy Krasickiego.
Another listing is in the "Herbarz Polski" from Adam Boniecki Warszawa 1899, on pages 120-121 of volume one, with an addition on page 85 of volume 17 (Uzupełnienia - 1901). The Herb dispayed along side the text is identical to the one I have presented at the top of this page.
BARTOLD, pisarz kaliski 1280 r.
BARTOLDOWIE v. BARTOLTOWIE v. BARTUŁTOWIE h. GRZYMAŁA. Rodzina ta pochodzi z ziemi ciechanowskiej, gdzie znajdujemy 1567 r. wsie: Bartoldy Maciejowe i Wojciechowe (Paw.). Franciszek, Maciej, Tomasz i dwóch Andrzejów, trech Janów, dwóch Wladysławów, Fabian, Jakób, Marcin, Mateusz, Walenty I Wojciech, podpisali z ziemią ciechanowską elekcę Augusta II-go. Antoni, 1725 r. żonaty z Anną Falęcką. Karol, prowincyał Jezuitów litewskich 1739 r. (Perp. Czers. 20 i 25). Błażej, 1764 r. podstoli przasnyski, 1771 r. podczaszy, a 1784 r. stolnik, żonaty z Wiktoryą Mikulską (DW. 99 f. 874). Żyjący w końcu zeszłego wieku Wojciech, syn Antoniego i Marcyanny z Falińskich (Perp. Czerw. 30 f. 270), z Maryanny z Tyborowskich pozostawił syna Antoniego i córki: Petronellę, żonę Rudnickiego, Brygidę i Annę (1793 r. Perp. Czers. 42). Wojciecha siostry: Maryanna za Tomaszem Jasińskim i Marcyanna za Antonim Rutkowskim. Konstancya za Mikołajem Zarzyckim 1793 r.
Po Błażej, stolniku przasnyskim, pozostał syn Józef, żonaty z Anielą Sypniewską, którego synowie: Felicyan i Antoni, legitymowali się ze szlachectwa w Królestwie 1839 r., a Jan, Józef, Andrzej i Tomasz, synowie Tomasza, trzeciego syna Józefa, 1848 r. Wojciech, właścicie Cierpigorza 1753 r., pozostawił synów, Macieja i Tomasza. Stanisław, syn Macieja i Petronelli z Tańskich, miał syna Antoniego, wylegitymowanego ze szlachectwa w Królestwie 1843 r. Karol zaś, syn Tomasza, miał syna Jana, którego syn Józef, urodzony z Elżbiety Karpińskiej, legitymował się 1859 r. (A. b. Her.).
Do BARTOLDÓW v. BARTOLTÓW h. GRZYMAŁA: Brosław Bartolt, syn Wojciecha, odstąpił 1773 r. synowi swemu Janowi część Bartolt. Antoni Jan, syn Jana i Julianny z Chmielewskich, ur. 1775 r. w parafii Zielona, legitymował się za zslachectwa w Galicyi zachodniej 1804 r.
Even more information is contained in "Rodzina Herbarz Szlachty Polskiej" Urskiego 1904 on pages 101-102 of volume one.
BARTOLD v. BARTUŁD h. GRZYMAŁA odm. Odmiana herbu -- herb zwykły Grzymała, lecz bez rycerza w bramie i w tej krata podniesiona.
Dawna i już w XIV stoleciu osiedlona w północnem Mazowszu rodzina, wzięła nazwę od swego dziedzictwa, wsi Bartoldy, w ziemi ciechanowskiej, piszano ją też Bartold i Bartholt; w XVI i XVII stoleciach należała do najliczniej rozrodzonej w ziemiach: ciechanowskiej, łomżyńskiej i wizkiej, z niej: Wojciech 1471 r., Mikołaj i Stanisław, synowie Jana, właciciele części szlacheckich we wsi Bartoldy 1554 r. Andrzej, Fabian i Jan, oraz inni podpisali elekcyę z ziemią ciechanowską 1697 r.
Po Tomaszu, dziedzicu dóbr Sątrzaska, w pow. płockim, 1738 r., syn Błażej, stolnik przasnyski 1775-1793 roku, jego syn Józef, ożeniony z Anielą Sypniewską, z niej synowie: 1) Antoni, 1839 r., 2) Felicyan, 1839 r. wylegitymowani w Królestwie; 3) Tomasz, którego synowie: Józef, Jan, Andrzej i Tomasz wylegitymowani w Królestwie 1848 r.
Po Wojciechu, synu Franciszka, w 1753 r. dziedzicu wsi Cierpigorz w woj. płockiem, synowie: 1) Maciej, tego syn Stanisław, ożeniony z Petronelą Tańską, z niej syn Antoni, w 1865 r. prokurator trybunału w Płocku, wylegitymowany w Królestwie 1843 r., jego syn Józef, um. 1863 r.; 2) Tomasz, tego syn, Karol, po którym Jan, ożeniony Elżbietą Karpinską, z niej syn Józef wylegitymowany w Królestwie 1859 r.
Actually in “Elektorów Poczet” from 1845 we find the following Bartold’s, na elektów Augusta II-ego roku 1679, Ziemie z których głosowali: Z. Ciech.:
Bartholt: Franciszek, Maciej, Tomasz
Bartułt: Andrzej de Bartułty, Andrzej, Fabian de Brzozowo, Jakób, Jan de Bartułty, Jan, Jan, Marcin de Bartułty, Mateusz, Walenty, Władysław, Władysław, Wojciech
